تفاوت دعاوی کیفری و حقوقی به زبان ساده
یکی از سوالات پرتکرار در زمینه حقوقی این است که “تفاوت دعاوی کیفری و حقوقی” چیست؟ این دو مفهوم، هرچند در نگاه اول ممکن است شبیه به نظر برسند، اما در واقعیت تفاوتهای بسیاری دارند. درک این تفاوتها نه تنها به شما کمک میکند تا مسائل حقوقی خود را بهتر مدیریت کنید، بلکه در هنگام نیاز به مشاوره حقوقی نیز کار شما را سادهتر خواهد کرد. در این مقاله، به طور کامل به بررسی تفاوت دعاوی کیفری و حقوقی میپردازیم. با مجله اینترنتی آوای مشاور همراه باشید.
تعریف دعاوی کیفری
دعاوی کیفری به آن دسته از دعاوی گفته میشود که در آنها جرمی رخ داده و شخص یا اشخاصی متهم به نقض قوانین کیفری شدهاند. این دعاوی عمدتاً شامل اعمالی است که امنیت، جان، مال، یا آسایش عمومی جامعه را تهدید میکنند. به عبارت دیگر، در دعاوی کیفری، دولت به نمایندگی از جامعه، به دنبال مجازات فرد یا افراد متهم است.
مثالهایی از دعاوی کیفری:
- قتل
- سرقت
- کلاهبرداری
- مواد مخدر
- ضرب و جرح
هدف دعاوی کیفری: هدف اصلی این دعاوی، اعمال مجازات برای اصلاح رفتار مجرمانه و حفاظت از جامعه است. مجازاتها ممکن است شامل حبس، جریمه نقدی، یا حتی اعدام در برخی موارد باشد.
تعریف دعاوی حقوقی
دعاوی حقوقی، برعکس دعاوی کیفری، بر روابط خصوصی بین افراد یا نهادها تمرکز دارد. این دعاوی زمانی مطرح میشوند که یک طرف دعوا ادعا کند که حق یا منافع قانونی او توسط طرف دیگر نقض شده است. در این نوع دعاوی، هدف اصلی جبران خسارت یا الزام به اجرای تعهدات است، نه مجازات.
مثالهایی از دعاوی حقوقی:
- اختلافات ملکی
- دعاوی مربوط به قراردادها
- اختلافات خانوادگی (مانند طلاق و مهریه)
- مطالبه وجه چک یا سفته
- دعاوی مربوط به ارث و وصیت
هدف دعاوی حقوقی: هدف اصلی این دعاوی، بازگرداندن حقوق از دست رفته یا حل اختلافات بین افراد است. جبران خسارت مالی یا الزام به انجام تعهد از جمله نتایج این نوع دعاوی است.
تفاوت های کلیدی بین دعاوی کیفری و حقوقی
در این بخش، تفاوتهای مهم بین دعاوی کیفری و حقوقی را به تفصیل بررسی میکنیم. هر کدام از این دعاوی ویژگیهای خاص خود را دارند که در ادامه به آنها پرداخته میشود.
1. طرفین دعوا:
در دعاوی کیفری: طرف دعوا معمولاً دولت (به نمایندگی از جامعه) و متهم است. شاکی میتواند فردی باشد که آسیب دیده، اما دولت، به عنوان شاکی اصلی، اقدام به پیگیری موضوع میکند. شاکی خصوصی نیز میتواند نقش داشته باشد، اما پرونده تحت نظارت دادستان پیش میرود.
در دعاوی حقوقی: طرفین دعوا اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند. به عنوان مثال، یک فرد میتواند علیه فرد دیگری یا یک شرکت شکایت کند. این دعاوی کاملاً بین افراد خصوصی جریان دارد و دخالت دولت محدود است.
2. هدف دعوا:
در دعاوی کیفری: هدف اصلی اجرای عدالت کیفری و مجازات متهم و حفاظت از جامعه است. این عدالت شامل تنبیه مجرم و پیشگیری از وقوع جرایم مشابه در آینده است.
در دعاوی حقوقی: هدف اصلی جبران خسارت وارد شده به یکی از طرفین یا الزام طرف دیگر به انجام تعهدات است. این نوع دعاوی عمدتاً بر حل اختلافات تمرکز دارند.
3. بار اثبات دعوا:
در دعاوی کیفری: بار اثبات دعوا بر عهده دادستان است. در این نوع دعاوی، دادستان باید با ارائه شواهد محکم نشان دهد که متهم «فراتر از شک معقول» مرتکب جرم شده است.
در دعاوی حقوقی: بار اثبات دعوا بر عهده خواهان است. خواهان وظیفه دارد ادعای خود را ثابت کند. معیار اثبات در اینجا «احتمال بیشتر» یا همان برتری شواهد نسبت به طرف مقابل است
4. نتایج و احکام:
در دعاوی کیفری: نتایج شامل مجازاتهایی مانند حبس، جریمه نقدی، شلاق یا حتی اعدام در برخی موارد خاص است. هدف این مجازاتها اصلاح رفتار مجرمانه و ایجاد بازدارندگی است.
در دعاوی حقوقی: نتایج معمولاً شامل پرداخت خسارت مالی، الزام به اجرای تعهدات یا فسخ قرارداد است. در اینجا، هدف حل اختلافات و بازگرداندن وضعیت به حالت قبل از اختلاف است.
5. مرجع رسیدگی:
در دعاوی کیفری: دادگاههای کیفری به این دعاوی رسیدگی میکنند. این دادگاهها به صورت تخصصی برای بررسی جرایم طراحی شدهاند و معمولاً دادسراها نقش مهمی در این فرآیند ایفا میکنند.
در دعاوی حقوقی: دادگاههای حقوقی مسئول رسیدگی به این دعاوی هستند. این دادگاهها بر روابط مدنی و خصوصی بین افراد نظارت دارند.
6. نحوه شروع دعوا:
در دعاوی کیفری: این دعاوی معمولاً با تنظیم شکایت توسط شاکی خصوصی یا نیروی انتظامی در دادسرا آغاز میشود. پس از بررسی اولیه، دادسرا تصمیم به ارجاع پرونده به دادگاه میگیرد.
در دعاوی حقوقی: دعاوی حقوقی با تنظیم دادخواست توسط خواهان و ثبت آن در دفاتر خدمات قضایی شروع میشود. پس از آن، پرونده برای رسیدگی به دادگاه مربوطه ارجاع میشود.
7. ماهیت دعوا:
در دعاوی کیفری: ماهیت دعوا عمدتاً عمومی است و به جرائمی میپردازد که امنیت و آسایش جامعه را تهدید میکنند.
در دعاوی حقوقی: ماهیت دعوا کاملاً خصوصی است و بر حقوق فردی و روابط مدنی افراد تمرکز دارد.
مثالهای عملی برای درک بهتر تفاوت دعاوی کیفری و حقوقی
مثال 1: سرقت
اگر فردی متهم به سرقت شود، این موضوع در دسته دعاوی کیفری قرار میگیرد. در اینجا، دولت به دنبال مجازات متهم خواهد بود.
مثال 2: اختلاف بر سر قرارداد
اگر دو طرف بر سر مفاد یک قرارداد اختلاف داشته باشند، این موضوع در دسته دعاوی حقوقی قرار میگیرد. هدف این دعوا، جبران خسارت یا الزام یکی از طرفین به انجام تعهد است.
چگونه بدانیم که دعوای ما کیفری است یا حقوقی؟
برای تشخیص نوع دعوا، باید به ماهیت آن توجه کنید:
- آیا مسئله مربوط به جرمی است که به جامعه آسیب میرساند؟ (کیفری)
- آیا اختلاف مربوط به حق یا تعهد خاصی بین دو یا چند فرد است؟ (حقوقی)
در صورت شک، بهتر است با یک وکیل مشورت کنید تا نوع دعوا و مراحل پیگیری آن را به شما توضیح دهد.
نتیجهگیری
شناخت تفاوت دعاوی کیفری و حقوقی میتواند به شما کمک کند تا در مواجهه با مسائل حقوقی، بهترین تصمیمها را بگیرید. دعاوی کیفری بر جرائم و مجازاتها تمرکز دارند و هدف آنها حفاظت از جامعه است، در حالی که دعاوی حقوقی به حل اختلافات بین افراد و جبران خسارتها میپردازند. اگر درگیر یک مسئله حقوقی هستید، توجه به این تفاوتها میتواند مسیر شما را روشن کند و از سردرگمی جلوگیری نماید.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه “تفاوت دعاوی کیفری و حقوقی” و مشاوره حقوقی، با وکلای متخصص مشورت کنید یا به مقالات مرتبط در دسته بندی حقوق و قوانین مراجعه نمایید.
